“İşçi Sınıfı Tarihi” (1975). Maureen Scott’un, işçi sınıfının büyük acılar, yıkımlar, ezilmişlik ve ama büyük grev ve direnişler, ayaklanmalar, devrimci ve komünist mücadeleler tarihini tek bir çerçeveye sığdıran tablosu, işçi sınıfı tarihine ve ajit-prop sanata dair başyapıtlardan biridir. Resimde maden ve fabrika işçilerini, çocuk kibrit işçilerini, çocuklu işçi kadınları, iş cinayetlerini, işçi yoksulluğunu, hapse atılmış ama direnen devrimci genç ve işçileri, ve büyük işçi grev ve direnişlerini, 8 saatlik işgünü mücadelesi veren, işçi konseylerine çağıran işçi pankartlarını, kızıl bayraklı işçi eylemlerini, Marx ve Engels’i görmek mümkün. Marx’ın uzattığı bildiri de, “ücretli köleliğin kaldırılması” yazıyor, diğer elinde Kapital var. Engels’in elinde ise “İngiltere’de Emekçi Sınıfının Durumu” kitabı var. Onların önlerindeki figür, İngiltere’nin önemli sosyalist önder ve sanatçılarından William Morris ise elinde (Türkçeye de çevrilmiş, sosyalist bilim-kurgu romanı) “Hiçbir Yerden Haberler” kitabını tutuyor.
“Kırılma Noktasındaki Anne ve Çocuğu” (1970). Belki bir hastalıktan, belki yetersiz beslenme ve yer darlığından sinir krizi geçirip keskin çığlıklar atan çocuk, ve onu zaptetmeye çalışan, tükenmiş, büyük bir yorgunlukla izleyiciye bakan anne. Maureen Scott’un bu resmi ne kadar otobiyografikse, işçi sınıfı anneleri açısından o kadar evrenseldir. Resim, 1970’lerin ikinci yarısında kadın işçi ve Marksist feminizm hareketlerinin bir sembolü haline gelmişti. Bugün de İngiltere’de kadın hareketlerinin önemli bir sanatsal sembol ve referanslarından biri olmaya devam ediyor.
“İşsizler” (1972). Maureen Scott’un kendisi ve ailesinin otobiyografik resmi. Resim, faturalar ödenemediği için elektriklerin kesik olduğu tek odalı evde, mum ışığında yapılmıştı. Sosyal güvenceden ve çocuk yardımından bile yoksun işsiz bir çift, 5 çocuk, sıkışık, daracık, tek odalı bir yoksulhane. Sanatçının eşi, bu resim yapılmadan önce bir kalp krizi geçirmişti, kalp rahatsızlığı nedeniyle çalışamıyor, bir sosyal yardım da alamıyordu. 1990’da, ikinci kalp kriziyle yaşamını yitirdi. İşçi sanatı tarihinde, işçi karakterlerin/figürlerin işsizliğini, yoksulluğunu, sıkışmışlığı, dehşeti ve bunalımını gösteren sayısız sanat yapıtı vardır. Devrimci sınıf sanatının ayırdedici yanı ise, bunları göstermekle kalmaması, sınıf öfkesini de ortaya koymasıdır. Resmin sert gerçekçiliği, kapitalist güçlerin yağma ve şiddetine karşı adeta silahlanmaya çağırıyor!
Sanatçı bu tablosu üzerine şunları söylüyor: “Bu tabloyu, sadece yemek ocağının sığacağı kadar yer olan tek odama astım. Kasvetli ışık tek bir ampulden geliyordu ve benim çalışmak ve nefes almak için yer bulma umudum yalnızca bir sanatçı olarak başarılı olma hayallerimde kalıyordu.” Buna karşın o, kapitalist sanat koleksiyonerlerinin ve orta sınıfların bırakalım tek kuruş vermeyi, uzaktan bakmaktan bile ürktüğü devrimci militan sanatsal çalışmalarını bu son derece ağır maddi ve psikolojik koşullarda da sürdürdü.
“O Duvar” (1973). Maureen Scott’un Nazım Hikmet’in “O Duvar” başlıklı şiirinin dizelerine yaptığı resimlerden oluşan sergisi. Bu şiir-resimler, daha sonra yine “O Duvar” başlığıyla bir broşür haline getirilmişti. Sanatçı, resimlediği Nazım Hikmet şiirlerini, Sosyalist Sanat Manifestosunun girişinde de kullanmıştı. Scott, 1975’te ise Nazım’ın seçme şiirlerini resimlediği Nazım Hikmet’in Anısına kitabını yayınladı (Sanatçının Nazım ve Neruda şiirlerine tüm resimleri için kaynaklara bakınız).
Scott, “O Duvar” başlıklı resimli-şiir broşürü önsözünde Nazım’ın resimlediği şiiri hakkında şunları söyler:
“O Duvar, kapitalist emperyalizmin bunaklık döneminde yarattığı kitlesel terörü ve yaygın dehşeti anlatan Nazım Hikmet’in bir şiiridir. Sınıf mücadelesinin, pek çok iyi niyetli insanın, özellikle de revizyonist partilerin ana dayanağını oluşturan liberal entelektüel tipinin nazik midelerinin kaldıramayacağı bir yönünü gösteren bir şiirdir bu. İnsanlığın tarih öncesinin bu nihai ürününü ayağa kaldırma ve (sömürü ve zulmü-bn) yok etme gücüne sahip çalışan kitlelerin gücüne, yaratıcılığına, sınırsız dayanıklılığına ve potansiyellerine yeterince vurgu yapmadığı için, bu şiir karamsar bir yaklaşım gibi görünebilir. Yine de, dönek “sosyalistlerin” kapitalizmin gerçek yüzünü örtbas etmeye çalıştıkları, egemen tekelci oligarşiyi “barış için çabalayan”, “daha makul”, “insanlığın korunmasıyla ilgilenen”miş gibi lanse ettikleri bir çağda, dünyanın tüm kıtalarında mücadele eden on milyonlarca halka gösterilen vahşetin gerçek yüzü, kapitalist-emperyalizmin özünü tasvir etmeye çalışan ve proleter enternasyonalizmin gerçek duruşuna karşı sınıf barışı yanılmasının iç yüzü konusunda kitlelerin eğitilmesine yardımcı olan resimlerde ifadesini bulmalı. Sömürü, baskı ve savaş dünyanın herhangi bir köşesinde devam ettiği sürece, emperyalizmin nesnel müttefiklerinin ona taktığı sahte maskeyi kaldırmak, onu tüm hastalıklı şiddeti ve insanlık dışılığıyla teşhir etmek gerekiyor. Dünyanın her yerindeki çalışan insanların “çamurdan ayakları olan dev”i devirmek ve sosyalizm ve komünizm çağını başlatmak için verdiği devasa mücadelede daha hızlı birleşebileceklerini görmek gerekiyor. Bana göre Nazım Hikmet bu amacını bu şiirinde güçlü ve inandırıcı bir şekilde gerçekleştirmektedir.”
Maureen Scott (Britanya, d1940)
Komünist kadın militan sanatçı. 1960’lı yıllarda, emperyalist kapitalizmin yeniden başgösteren kriz sarsıntıları, kalp rahatsızlığı nedeniyle çalışamayan ama sosyal yardım da alamayan eşi ve çocuklarıyla derin bir yoksullaşma, yeniden canlanan ve militanlaşan işçi, gençlik ve kadın hareketleri sürecinde hızla siyasallaştı ve devrimcileşti. Sosyalist Sanatçılar Platformunun kurucularından oldu ve küçük ama militan komünist bir örgüt olan Britanya Marksist Leninist Örgütü’ne katıldı, bölge sekreterliğini yaptı. Maureen ve eşinin önderleri arasında olduğu Sosyalist Sanatçılar Platformu, 1971-75 döneminde Leeds Sanat Koleji yakınlarında açtıkları ve “Komünarlar Galerisi” adını verdikleri yoksul küçük bir mekanda, resim, baskı resim, afiş ve şiirlerini sergilediler. İşçi sınıfı hareketine dönük sanatsal ve siyasal ajit-prop ve eğitim materyalleri ürettiler. İşçilere, kadınlara, gençlere devrimci sosyalist siyaset ve sanat kursları verdiler. Devrimci Sosyalist Gerçekçi Sanata dair, bildiri, broşür ve deklarasyonlar yayınladılar. Maureen’in resimlediği Nazım ve Neruda şiirleri de sergi ve broşürleri arasındaydı.
Maureen Scott’un Sosyalist Sanatçılar Birliği ile birlikte başlıca çalışmaları:
Sanat Manifestosu ve Sanat Üzerine Tezler, 1972 (İkinci Baskı, 1977)
Komünarlar Galerisi- Gelecek Program: İşçi Sınıfı Hareketi için resimler, afişler ve propaganda materyali, 1973
Sanatta Liberal Popülizm mi Devrimci Proleter Gerçekçilik mi? 1973
Nazım Hikmet’in Anısına, 1975
Maureen Scott, Sanat ve Emperyalizm Üzerine/Sanat ve Sosyalizm Üzerine Makaleler, 1976
Sanatta Sınıf Savaşı! Tekelci Sermayenin “Kültür ve Sanat” Aygıtları: Sanatta Şirket Karşı-Devrimine Karşı 1971’den İtibaren Sürdürdüğümüz Mücadelede Toplu Belgeler/Eserler, 1976
Sosyalist Sanatçılar Birliği’nin Maninestosu’ndan:
“Biz bir bütün olarak çalışan halk kitlesinin içinde işçi olduğumuz için; giderek artan bir biçimde, öncelikle yaşayabilmek için ama aynı zamanda yaratmak için de emek gücümüzü satmak zorunda olduğumuz için; sermayeden hayırseverlik bekleyemeyeceğimiz için; sanatımızın işçilerin mücadelesini yansıtması nedeniyle zulüm gördüğü ve yasa dışı ilan edildiği için; biz Sosyalist Sanatçılar, tüm diğer devrimci faaliyetlerle birlikte, öncü Marksist-Leninist partinin yönetimi altında kendi kolektif örgütümüze, gelecekteki proleter-sosyalist devriminin genel aracına, devrimci, demokratik bir örgüte, açık ve basit bir amaç doğrultusunda Sanatçıların Birliğine sahip olmalıyız.
Sanatımız devrimci politikaya hizmet etmelidir. Sanatımızı kayıtsız şartsız işçi sınıfının hizmetine sunarız.
Geçici Komite, Sosyalist Sanatçılar Birliği”
Kaynaklar:
Maureen Scott’un Nazım’ın “O Duvar” şiiri üzerine tüm resimleri için bkz;
https://www.revolutionarydemocracy.org/rdv8n2/wall.htm
Maureen Scott’un Neruda’nın “Dünyanın Tüm Kadınlarına” şiiri üzerine yaptığı resimli-şiir broşürü için bkz;
http://ml-review.ca/aml/CommunistLeague/WBBTHESEART1972.html