Emek Kurbanları, 1883
Anıt-Heykel’in kabartma fresk biçimi, Gottordo Mezarlığının girişinde bulunuyor.
Spartacus, 1850
Garibaldi Ve Como Kentinin 1848 Günlerine Anıt, 1888-89
Napoleon Son Günleri. 1960’lar
Vizcenzo Vela (İsviçre-İtalya, 1820 -1891)
Vizcenzo Vela, Napoleon’un Son Yılları heykeli ile Avrupa çapında ün kazanmaya başlamış, zincirlerini sınıf öfkesiyle parçalayan Spartacus heykelleriyle pekiştirmişti. Ancak onun asıl başyapıtı Emek Kurbanları anıt-heykelidir. Yapımı yıllarca süren Gotthard demiryolu tüneli inşası sırasında en az 171 işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirmiş, bine yakın işçi daha sağlıksız ve güvensiz çalışma koşullarından, zehirli dinamit gazlarından, kazı tozlarından, yetersiz beslenmeden, tifodan, kancalı kurt enfeksiyonlarından yaşamını yitirmiş veya sakat kalmıştı. Vela’nın bu heykeli işçi sınıfı tarihi açısından olduğu kadar, heykel sanatı tarihi açısından da büyük bir öneme sahiptir.
Vela’nın Emek Kurbanları anıt heykeli, yapıldığı dönemde hem estetiği hem de içeriği açısından oldukça alışılmadıktı ve antik ideal heykel anlayışından heykelcilikte sosyal arka planlı gerçekçiliğe doğru köklü bir kopuşu temsil ediyor. Heykel, iş cinayetinde ölen bir işçinin cesedeninin mahzun işçi arkadaşları tarafından kaldırılışını gösteriyor. Vela’nın işçi figürlerinin pılık pırtık iş kıyafetleri son derece gerçekçi. Vela işçi bedenlerini işlerken de, idealist klasik heykel anlayışından net bir kopuş sağlıyor ve aşırı ağır ve ezici çalışma ve yetersiz beslenme koşulları altındaki işçileri, sırtları kamburlaşmış, kaslı ve kemikli ellerindeki damarları dışarı fırlamış olarak gösteriyor. Vela’nın heykelindeki gerçekçilik devrimi, Rodin’e giden yolu açmakla kalmadı. Heykelde içilerden birinin ölü arkadaşının sanki onun/tünel işçilerinin trajik kaderini aydınlatmak ister gibi üstüne doğru tuttuğu madenci lambası, büyük olasılıkla Picasso’nun Guernica resmindeki benzer bir imaja da esin kaynağı oldu.
Ölen işçinin aşağıya sarkan kolu ise, Vela’nın işçilerinin çalışma/sömürülme acısı ve yıkımının yapıtın ana konusu olduğunu gösteren bir ikonografikliktedir.
Vela bu anıt-heykeli İsviçre devleti ve demiryolunu yapan şirketin isteksizliğine karşın, kendi başına yapmış ve İsviçre ve Avrupa’daki sergilerde fiilen sergilenmesini sağlamıştı. Nitekim Vela, anıt-heykelin Gotthard Demiryolu Tüneli’nin girişine, tüm yolcular tarafından görülebilecek biçimde konulmasını istemesine karşın, demiryolu ve tünelin yapımını üstlenen müteahhit şirketin karşı çıkması nedeniyle, heykel, demiryolundan uzağa, yerel bir mezarlığın girişine konulmuş, İsviçre Demiryolu İşletmesi de heykele çok sonra, ancak 1930 yılında lütfen sahip çıkmak zorunda kalmıştı.
Vela’nın son yapıtı Garibaldi heykeli ise 1848 devrimlerini de selamlıyor.
Kaynak:
https://blog.nationalmuseum.ch/en/2023/01/vincenzo-velas-victims-of-labour-memorial/